Jednym z większych wyzwań systemu ciepłowniczego w Suwałkach jest jego dalsza dekarbonizacja. Wykorzystywanie węgla do produkcji ciepła prowadzi nie tylko do strat środowiskowych, ale będzie coraz droższe, głównie za sprawą wzrostu kosztów praw do emisji CO2. Te koszty będą rosły w przyszłości. Produkcja ciepła w ITPO pozwoli na redukcję zużycia węgla o 6,7 tys. ton rocznie, co przy dzisiejszych cenach węgla i uprawnień do emisji dałoby oszczędność 6,4 mln zł. rocznie.

ITPO będzie uzupełnieniem systemu gospodarki odpadowej

W krajach przetwarzających termicznie odpady zachowuje się wysoki poziom i kulturę recyklingu, przy jednoczesnym bliskim zeru poziomie składowania odpadów. Przykładowo w Niemczech, gdzie istnieje 96 spalarni spalających 26 milionów ton odpadów komunalnych, udział spalania odpadów wynosi ok. 32%, udział składowania poniżej 1%, a udział recyklingu (w tym biologicznego) aż 67%!

Hierarchia postępowania z odpadami

Rosnące koszty zagospodarowania pre-RDF mają obecnie największy wpływ na koszt całej gospodarki odpadowej. Wynika to przede wszystkim z zakazu składowania tej frakcji i dużej nadprodukcji w stosunku do możliwości przetworzenia w działających ITPO i cementowniach. W ciągu roku wytwarzanych jest ok. 4,2 mln ton pre-RDF, a wydajność działających instalacji pozwala na przetworzenie jedynie 1,2 mln ton. Problem z pre-RDF w Polsce ujawnił się od początku 2017 roku, kiedy to Chiny wstrzymały import tej frakcji odpadów. Tego problemu nie mają jedynie gminy i miasta (jak Białystok) na terenie, których działają takie instalacje. W PGO w Suwałkach powstaje rocznie ok. 11 tys. ton pre-RDF. Zagospodarowanie tych frakcji kosztowało mieszkańców Suwałk w 2020 roku ponad 7,6 mln zł. Koszty gospodarki odpadowej przekładają się bezpośrednio na ceny odbioru odpadów jakie płacą mieszkańcy.

Nie wszystkie odpady można ponownie wykorzystać. Niektóre pozostałości opakowań, np. po wędlinach i serach, są łączone z kilku różnych materiałów, które są nie do rozdzielenia. Tego typu odpady powstające po sortowaniu, które nie nadają się do recyklingu nazywamy pre-RDF. Ich trwałe składowanie ze względu na wysoką kaloryczność jest zabronione. Można je jedynie zagospodarować przekształcając w instalacji termicznego przetworzenia na ciepło i prąd. W ten sposób pre-RDF z odpadu staje się produktem w postaci paliwa alternatywnego.

Dzięki najnowocześniejszym technologiom oczyszczania spalin i wysokiej temperaturze spalania (min. 1000*C), uwolniona energia z pre-RDF przekształca się w użyteczne ciepło i prąd. Planowana instalacja termicznego przetworzenia będzie wykorzystywać najpopularniejszą technologię rusztową, która stosowana jest w ponad 95% tego typu instalacji na całym świecie. Zaawansowane technologie oczyszczania spalin skutecznie eliminują zanieczyszczenia ze spalin co powoduje, że emisje z takich instalacji porównywalne są do emisji ze spalania gazu i kilka tysięcy razy mniejsze niż z licznych kominów domowych regularnie spalających odpady.

Działanie i emisje zakładów odzysku energii są bardzo rygorystycznie uregulowane prawnie i podlegają zarówno stałej kontroli odpowiednich organów jak i nadzorowi społecznemu. Każdy z zakładów ma obowiązek udostępniania w czasie rzeczywistym faktycznych emisji na specjalnych tablicach i w internecie. Dane dotyczące emisji spalin z ITPO, którego budowa planowana jest w Suwałkach, również będą publicznie dostępne.

Przykładowe monitoringi emisji instalacji ITPO w Polsce:

Na świecie działa ponad 2000 instalacji przetwarzania termicznego, z tego 1200 w samej Japonii. W sumie w Europie działa około 500 spalarni z tego tylko 9 w Polsce. Są to instalacje termicznego przekształcania odpadów w Krakowie, Rzeszowie, Zabrzu, Poznaniu, Koninie, Szczecinie, Warszawie, Bydgoszczy i Białymstoku. W budowie są kolejne zakłady w Gdańsku i Olsztynie. Z powodu dużych problemów i kosztów zagospodarowania pre-RDF oraz konieczności modernizacji nieefektywnych energetycznie ciepłowni opalanych węglem, w trosce o środowisko i zdrowie mieszkańców w wielu miejscach w Polsce rozważa się budowę podobnych instalacji – łącznie ponad 100 instalacji.

Przeciętny Europejczyk produkuje 500 kg odpadów komunalnych rocznie. Coraz więcej odpadów poddawane jest recyklingowi i kompostowaniu lub jest przekształcane termicznie, a mniej trafia na składowiska. Podczas gdy w Polsce recyklingowi poddawanych jest tylko 34 proc. śmieci, a składowanych jest 43 proc., w krajach skandynawskich takich, jak Szwecja, Finlandia czy Norwegia, tylko od 1 do 4 proc. odpadów jest składowanych. Kraje te są jednocześnie liderami w zakresie termicznego przekształcania odpadów: Finlandia spala aż 56 proc. odpadów komunalnych, Szwecja 53 proc., a Norwegia 49 proc. W ten sposób kraje te rozwiązują problem zagospodarowania odpadów bez zagrożenia dla recyklingu, którego poziom wynosi w Norwegii 41 proc., w Finlandii 43 proc. i aż 47 proc. w Szwecji.

Procenty są obliczane na podstawie zgłoszonych odpadów komunalnych, wytworzonych w kraju. Graf wykonany na podstawie CEWEP, Źródło: EUROSTAT. Ostania aktualizacja w Styczniu 2020